Michael Lewis’in 2003’te yayımladığı “Moneyball: The Art of Winning an Unfair Game” kitabı Brad Pitt’in oynadığı bir yapıma konu olmuş ve “Kazanma Sanatı” filmi spor ile istatistikler arasındaki ilişkiyi izleyenlerin gözünde sonsuza kadar değiştiren bir film olmuştu.
NBA takımları ileri istatistiklerden (analitics) her geçen gün daha fazla faydalanıyor. Bu ilişki parkedeki oyunun dönüşümünün de temel taşlarından biri. Artık hepimizin bildiği gibi 2010’lu yıllarda Steph Curry’nin damga vurduğu alan paylaşımına dayalı tempolu ve kısa temelli oyun günümüz basketbolunda egemen. Pace&space olarak adlandırılan yeni oyun yapısı NBA takımlarının uzman-yardımcı ekipleri tarafından da izleniyor hatta yönetiliyor. Nitekim 2007’den beri Houston Rockets genel menajerliği görevini üstlenen ve “true shooting percentage” (doğru şut yüzdesinin) mucidi olan Daryl Morey istatistikler üzerine yaptığı araştırmaları takımına da yansıtmayı başardı. Bu nedenle Moneyball kitabına atfen Morey’in oynatmaya çalıştığı oyun “Moreyball” şeklinde ifade edilmeye başlandı.
Geçen sene Houston Rockets, verimsiz olarak kabul edilen orta mesafe şutlarını neredeyse sıfırlamıştı. Çünkü Morey bir şeyin farkına varmıştı: Kirk Goldsberry’nin ortaya koyduğu istatistiklere göre NBA’de son beş sezonda orta mesafede şut başına sayı 0,85 seviyesindeyken, tepe ve forvet üçlüklerinde bu sayı 1,05’in üzerine, dip üçlüklerinde ise 1,1’in üzerine çıktı. Yine NBA oyuncuları çember civarında şut başına 1,2 sayıyı aşmayı başardı. Bu bağlamda boyalı alan ve perimetreye yığılan oyun, pozisyon başına üretilen sayıda birçok maçta Houston’a avantaj kazandırarak onları Golden State’le mücadele edebilecek seviyeye getirmişti. Üstelik Houston bu oyunu, Golden State’in panzehiri olacak şekilde tempoyu düşürerek oynuyordu. Ancak gerek Chris Paul’un sakatlığı gerekse yedinci maçta kaçırdıkları 37 üçlük onlara pahalıya mal olmuştu.
Geçen sezonu Jason Kidd ve Joe Prunty ile geçiren Milwaukee Bucks bu sezon Mike Budenholzer etkisiyle “Moreyball”un tempolu versiyonunu oynuyor. Popovich’in 17 sezon asistan koçluğunu yapan ve özellikle hücum alanında uzmanlaşan Budenholzer Atlanta’da elinde iyi malzeme varken 60 galibiyeti dahi görmüştü. Bu sezon kadroya yapılan eklemeler ile Bucks, Antetokounmpo’nun merkezde olduğu bir yapı ile bir anda ligin en iyi alan paylaşan takımlarından biri haline geldi. Bu noktada kuşkusuz Budenholzer’ın payı çok büyük.
Geçen sezon şutlarının sadece %29,7’sini üçlük olarak kullanan Bucks bu sezon bu oranı %44,2’ye yükseltmiş durumda. Yine geçen sezon ligi tempo sıralamasında 20. kapatan takım, mevcut durumda ligin en tempolu oynayan beş takımından biri. Ayrıca maç başına 14,1 isabet ile en çok üçlük bulan takım konumundalar. (Geçen sene 8,8’di.) Peki daha fazla üçlük denemek ve tempolu oynamak başka neye yarıyor?
Antetokounmpo’nun rahat penetre edebilmesi için zaman zaman beş kişinin de dışarıda oynadığı kadroda Bledsoe, Brogdon, Middleton ve Lopez şut tehdidiyle sahayı enlemesine rahatlıkla açabiliyor. Çünkü bu oyunculardan hiçbirini perimetrede boş bırakarak – riske ederek savunma yapmak mümkün değil. Bunun sonucunda Antetokounmpo çembere çok daha net giderek hem boyalı alanı domine etme hem de içeriden dışarıya daha rahat pas verme imkanı buluyor. Nitekim geçen sene şutlarının %45,4’ünü çember civarından (0-3 feet) deneyen Antetokounmpo bu sezon bu oranı %59,5’e çıkarmış durumda. Normal sezonu en çok smaç yapan oyuncu olarak kapatması muhtemel olan Greek Freak’e Budenholzer’ın sistemi, en iyi yaptığı şeyi parlatma imkanı veriyor. İşte bu nedenle Ante çember civarındaki şut yoğunluğunu artırmasına rağmen bu alandaki şut yüzdesini %55’ten %65’e yükseltmiş durumda. (Genelde şut denemesi yükseldikçe yüzdenin bir miktar düşmesi beklenir.) Budenholzer ile daha rahat şut imkanı bulan Ante’nin genel şut yüzdesi de %53’ten %58’e yükselmiş durumda. Burada diğer oyuncuların hücum tehdidi kadar savunma kurgusundaki değişim de pay sahibi. Lopez’in box-out’ları ile savunma ribaundunu daha rahat alan Antetokounmpo rakip potaya çok daha hızlı atak edebiliyor ve rahatlıkla pozisyonu bitiriyor.
Çember civarında ligin en etkili oyuncusu olan Ante, savunmada Lopez etkisiyle geçen seneye göre maç başına dört ribaund daha fazla çekerken, hücumda da yayılan takım arkadaşlarını daha rahat buluyor. Bu nedenle Ante’nin asist ortalaması da geçen sezona göre 1,7 yükselmiş durumda. Burada takımın yaşadığı dönüşüme diğer oyuncuların da cevap vermesi işleri kolaylaştırıyor. Middleton ve Brogdon’un daha doğru şutlar seçmesi, Bledsoe’nun konsantre kalması ve Lopez’in rolünü çok iyi uygulamasıyla Bucks şu anda ligde hem hücum hem de savunma verimliliğinde ilk beşte. Bu açıdan Budenholzer sadece hücumu değil aynı zamanda savunmayı da dönüştürmüş durumda. Üstelik bençten gelen Ersan, Snell ve Connaughton gibi oyuncular yıldız seviyesinde olmasa da hücumda akışkanlık, savunmada ise savaşa dayalı düzene uyum sağlamış durumda.
Bazı ilk beş oyuncularını formsuz olduklarında maçın kritik anları olsa bile bençe almaktan çekinmeyen Budenholzer takımın savunma konsantrasyonunu kaybetmemesi için de elinden geleni yapıyor. Örneğin; sezona kariyerinde hiç olmadığı kadar perimetre oyunu odaklı giren Middleton’un son dönemde birkaç maçın kritik anlarında bençte kalmasının temelinde hücumdaki düşüşü değil savunmadaki çaba eksikliği vardı. Yani modern bir hücum takımı yaratan Budenholzer için savunma daha az değerli değil. Nitekim 2018/19 model Bucks, maçlarda rakip takımların şut yüzdesini en iyi bozan takım durumunda. Bucks’a karşı hücum eden takımlar sadece %43,7 saha içi isabetle mücadele ediyor. Ayrıca penetrecileri çok iyi savunan Bucks, rakip takımların en az serbest atış kazanabildiği iki takımdan biri. Tüm bunların sonucunda hücum verimliliği 113,2, savunma verimliliği ise 104,6 olan Bucks +8,6 net verimlilik ile NBA’in zirvesinde yer alıyor.
Bucks’ın bu normal sezonu Doğu’da ilk üçte bitirmesi muhtemel. Sezon içindeki dalgalanma yaşasalar dahi Doğu için fazla güçlüler. Peki play-off’ta neler yapabilirler?
Geçen sezon Boston’a 4-3 geçilen Bucks, Ante’nin sıkıştırma yediği zamanlarda topun dolaşmadığı, savunma tuzaklarının aşılamadığı bir takım görüntüsü vermişti. Ante’nin oyunu zorlaması ise hem kendi hem de takım arkadaşlarının verimliliğini geriletiyordu. Bu durum savunmaya da yansıyor ve takım mental çöküntüler yaşayabiliyordu.
Bu sene daha fazla “eğlenerek” oynayan Bucks, 13 Aralık’taki Indiana maçında da benzer bir sorun yaşadı. Bu sezon 26-13-6 ortalamasıyla oynayan Ante’nin sıkıştırmalar nedeniyle 12-10-7 ile kapattığı ve top çalma-blok gibi yan istatistikler üretemediği maçı farklı kaybeden Bucks’ın bu alanda halen çalışması gerektiği aşikar.
Ancak Ante’nin maç sonunda “Çevremde çok fazla savunmacı vardı, topu elimden çıkarmam gerekti. Daha sonra top bana dönmedi. Ancak biz oyunun bana dönmesini zorlayacak bir takım değiliz.” şeklindeki açıklaması mental olarak takımın geldiği aşamayı gösterebilir. Fakat Ante’nin bu açıklamayı yaparken epey sinirli olduğunu da not olarak düşmek gerek.
Play-off dönemi geldiğinde, hırsını çemberden çıkaran Ante’nin zaman zaman sakin kalması ve oyunun dönmesini beklemesi, yardımcı oyuncuların momentum yakalamak için geçici liderlikler yapması ve rakibin bozmaya çalışacağı pas bağlantılarının yeniden kurgulanması gerekebilir. Bu noktada topsuz oyunun kıymeti daha da artacaktır. Budenholzer bazı küçük sorunları sezon ilerlerken de çözebilir. Ancak sinirlendiğinde bire beş hücum eden ve zaten perimetrede şut tehdidi olmayan Ante özelinde hem mental açıdan hem de oyun bağlamında bir B planı kurgulanamazsa sezon Doğu Finali gelmeden bitebilir.
Normal şartlarda Boston ve Toronto’dan en azından birini geçip konferans finaline uzanmak için Bucks ilk gerekeni yaptı ve yıldız oyuncusunu daha verimli kılacak şekilde yapısını dönüştürdü. İkinci temel hamle ise muhtemelen mental zorluklar söz konusu olduğunda takımın ayakta kalması için yapılacak olan yeni dokunuşlar olacaktır.
Bu noktada yardımcı rollerin play-off için yeniden kurgulanması gerekebilir. Hatta yaz dönemi için “salary cap” boşaltma hamlesi olarak görülen takasta gelen George Hill dahi birkaç dakikalık periyotlarda yarı sahadaki sakin/kontrollü pick&roll’leri ile sorun çözebilir. Bu açıdan bençi çok gelişmiş olmasa da uyumlu olan Bucks için asıl hedef yaz dönemindeki eklemeler ile 2019/20 sezonu olsa da 2019 Konferans Finali’ni görmek takım kimyası yüksek bu kadro için gerçekçi bir hedef olarak duruyor.
